Wat is een overeenkomst waard zonder ondertekening?

Als partij bij een overeenkomst heb je voor ogen dat je je kunt beroepen op de afspraken die je schriftelijk met elkaar overeenkomt. Toch kan het voorkomen dat een partij de overeenkomst naderhand ter discussie stelt, bijvoorbeeld omdat niet elke pagina van de overeenkomst is getekend.

Wat is de functie van het tekenen van een overeenkomst?

Partijen die hun afspraken op papier zetten en deze voorzien van hun handtekening, stellen feitelijk een ’onderhandse akte’ op. De kwalificatie van een overeenkomst als onderhandse akte is van belang voor de bewijskracht. Met andere woorden: als partijen onverhoopt onenigheid hebben over de gemaakte afspraken en dit geschil komt voor de rechter, dan kent de rechter dwingende bewijskracht toe aan de schriftelijke vastlegging van de afspraken als partijen daarvoor hebben getekend. Deze dwingende bewijskracht geldt uitsluitend tussen partijen.

Vaak bestaan overeenkomsten uit meerdere pagina’s. De vraag komt dan op of het voor de kwalificatie ‘onderhandse akte’ voldoende is dat uitsluitend de laatste pagina is ondertekend. In mijn eerdere blog begin 2018 heb ik in dat licht verwezen naar de uitspraak van het gerechtshof Den Haag, waarin het hof heeft geoordeeld dat een niet-ondertekende pagina van een overeenkomst niet zonder meer heeft te gelden als akte. Volgens het hof zou een niet-ondertekende pagina dan ook niet de dwingende bewijskracht hebben die een akte wel heeft.

Is voor behoud van bewijskracht ondertekening op iedere pagina van belang?

De Hoge Raad heeft zich eind 2018 eveneens over deze kwestie uitgelaten en komt tot een ander oordeel dan het gerechtshof. De Hoge Raad stelt dat een stuk dat uit meerdere pagina’s bestaat en dat uitsluitend op de laatste pagina is ondertekend, in principe heeft te gelden heeft als een akte. De Hoge Raad oordeelt dat het gerechtshof is uitgegaan van een te beperkte opvatting van het begrip akte.

Wat betekent dit arrest voor de praktijk?

Het arrest van de Hoge Raad geeft de nodige rechtszekerheid voor de praktijk. In ieder geval is het uitgangspunt verlaten dat een overeenkomst die uitsluitend op de laatste pagina is getekend géén akte is. Dat neemt niet weg dat ik partijen nog steeds adviseer iedere pagina te ondertekenen ter voorkoming van nodeloze discussies. Dit geldt in het bijzonder bij trajecten waarin de totstandkoming van een overeenkomst de nodige voeten in de aarde heeft. Denk aan verschillende versies van (concept)overeenkomsten die tussen partijen worden uitgewisseld waardoor onduidelijkheid kan ontstaan welke versie als finale versie heeft te gelden.

Onder het motto ’voorkomen is beter dan genezen’ blijft het aan te bevelen dat partijen alle pagina’s ondertekenen.