NOW-regeling zet de accountant klem
Als accountant in de controlepraktijk zie ik genoeg schrijnende gevallen van bedrijven die net niet in aanmerking komen voor de NOW-regeling (tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid). Ook zie ik voorbeelden van bedrijven met positieve nettoresultaten met aanzienlijke NOW-vergoedingen die soms op kunnen lopen tot in de miljoenen. Terwijl veel bedrijven dreigden om te vallen, heeft ons kabinet in 2020 onder grote druk wetten voorgeschreven hoe de subsidie berekend moet worden. Het resultaat is wetten en regels welke op meerdere manieren uit te leggen zijn en daarnaast vaak ook onnodig complex zijn. De combinatie van (donker) grijs gebied in regelgeving én grote ondernemersbelangen is een broedplaats voor pittige discussies tussen accountants en ondernemers.
Naar mijn mening mag van de accountant verwacht worden dat zij beroep doet op het moreel appèl van werkgevers als de hoogte van de subsidie niet in lijn is met de resultaten van de onderneming. Een gewetensvraag voor ondernemers met directe gevolgen voor de eigen portemonnee! In deze blog leg ik versimpeld een aantal voorbeelden uit over hoe regels positief of juist negatief uitwerken op de NOW-vergoeding van een organisatie.
Omzetdaling
Om in aanmerking te komen voor de NOW-vergoeding moet je een omzetverlies aantonen van minimaal > 19,01% over 3 maanden (bijv. maart t/m mei, hierna: meetperiode) in vergelijking met een gemiddelde omzet van 3 maanden van het voorgaande boekjaar. De regeling houdt hierbij geen rekening met seizoensinvloeden, waardoor een piekseizoen in het voorjaar tot een onevenredige omzetdaling leidt ten opzichte van de 12-maanden vergelijking. Een bedrijf kan door een normaal seizoenspatroon dus net buiten de regeling vallen.
Je kan het argument stellen dat een bedrijf geen vergoeding nodig heeft als de omzetdaling slechts lager is dan < 19,01%. Een dergelijke conclusie is te kort door de bocht, omdat winstmarges sterk verschillen tussen bedrijven. Een organisatie met een hoog verkoopvolume en lage winstmarge kan met een omzetdaling van bijvoorbeeld 18% ook in grote problemen komen. Daarnaast kan een bevinding van de accountant leiden tot een omzetdaling van onder 19,01% omdat bijvoorbeeld het begrip ‘netto-omzet’ niet goed is toegepast in de berekening. Het voorschot dat al bijna een jaar geleden is ontvangen moet dan alsnog terugbetaald worden.
Loonsom werknemers
De hoogte van de subsidie bepaal je op basis van de loonsom, uiteindelijk is de NOW-regeling bedoeld om de personeelskosten te kunnen blijven betalen. Voor de berekening wordt in eerste instantie uitgegaan van de loonsom in januari 2020 keer drie maanden. Vervolgens wordt een correctie doorgevoerd op basis van het werkelijke personeelsverloop in de meetperiode. Een lager gemiddelde loonsom in de meetperiode leidt direct tot een afname van de NOW-vergoeding. Bij vrijwillig vertrek van personeel pakt de regeling dus slecht uit. Ook kan een seizoenspatroon in het personeelsbestand invloed hebben op de vergoeding, omdat de loonsom in januari geen gemiddelde over 2019 vertegenwoordigt. Heeft jouw bedrijf juist een personeelsgroei in de meetperiode van 2020 dan leidt dit tot een hogere NOW-vergoeding.
Concernbegrip
In de NOW-regeling moet je eerst op groepsniveau vaststellen of sprake is van voldoende omzetdaling. Pas als hier niet aan voldaan is, bestaat de mogelijkheid om naar het omzetverlies te kijken per werkmaatschappij. Dit is bedoeld om misbruik van de regeling te voorkomen met het idee dat je beter kan kijken naar het gemiddelde omzetverlies van het hele bedrijf. Het bijzondere aan de regeling is dat er ook situaties zijn waarbij de onderneming juist baat heeft bij toepassing van het concernbegrip en er alles aan zal doen om omzetverlies op groepsniveau aan te tonen. Dit komt doordat de totale omzet ten opzichte van het personeelsbestand niet hetzelfde hoeft te zijn (gemiddelde omzet per werknemer).
Stel je een bedrijf voor met twee bedrijfstakken met gelijke omzet waarbij het ene bedrijf 3.000 man personeel heeft en het andere bedrijf bijvoorbeeld 100 man personeel. De situatie doet zich voor dat de bedrijfstak met 3.000 man niet in aanmerking komt voor de NOW-regeling, maar de bedrijfstak van 100 man juist wel. Er ontstaat een groot belang om het concernbegrip toe te passen, gezien de vergoeding vele malen hoger zal zijn bij de bedrijfstak met meer personeelsleden in dienst ongeacht het groepsresultaat.
Moraal van het verhaal
De bovenstaande voorbeelden kunnen in de praktijk vervelend uitpakken voor bedrijven. Aan de andere kant zijn er genoeg situaties met hoge NOW-vergoedingen, terwijl sprake is van ruime nettowinsten. De regeling kijkt namelijk onvoldoende naar de draagkracht van ondernemingen. Daarnaast leidt het in aanmerking komen voor ‘gratis’ geld tot ongewenst ondernemersgedrag. De accountant worstelt met haar maatschappelijke rol en ziet dan nog maar één redmiddel: beroep op het moreel appèl van de ondernemer*. Een gewetensvraag is niet te toetsen aan een norm en zet de accountant klem.
*Door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is aangegeven dat de accountant niet hoeft na te gaan of de werkgever zich aan het moreel appel heeft gehouden, maar van de accountant wordt verwacht dat de accountant toetst of de werkgever zich aan de voorwaarden houdt.