Wat betekent de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR) voor stichtingen en verenigingen?

De Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR) is op 1 juli 2021 in werking getreden. Deze wet geeft strengere regels voor alle stichtingen en verenigingen, groot en klein. Het doel is onder meer om belangenverstrengeling en financieel wanbeheer te voorkomen. In de praktijk blijkt dat deze regels niet altijd bekend zijn. Daarom zetten wij de belangrijkste regels op een rij.

Meervoudig stemrecht van bestuurders en commissarissen

Stichtingen en verenigingen kenden voor 1 juli 2021 geen wettelijke regeling voor meervoudig stemrecht. Het was daardoor mogelijk dat een bestuurder meer stemmen kon uitbrengen dan de andere bestuurders tezamen. Feitelijk had die bestuurder daarmee altijd een doorslaggevende stem.

Regeling per 1 juli 2021

Een regeling in de statuten die het mogelijk maakt dat een bestuurder of commissaris meer stemmen kan uitbrengen dan de andere bestuurders of commissarissen tezamen, is verboden. Dit betekent bijvoorbeeld dat niet afgesproken mag worden dat één bestuurder een doorslaggevende stem heeft bij het staken van stemmen.

Statuten

Is in de statuten van voor 1 juli 2021 een meervoudig stemrecht opgenomen, dan blijft deze regeling geldig tot uiterlijk 1 juli 2026. Daarna kan op deze bepaling geen beroep meer worden gedaan. Als de statuten voor die tijd echter worden aangepast, moet deze regeling ook aangepast worden.

Tegenstrijdig belang van bestuurders en commissarissen

Een bestuurder van een stichting of vereniging heeft volgens de wet een tegenstrijdig belang wanneer hij/zij een (direct of indirect) persoonlijk belang heeft, dat tegenstrijdig is met het belang van de rechtspersoon en de met deze stichting of vereniging verbonden onderneming/organisatie.

Stichtingen kende voor 1 juli 2021 geen wettelijke regeling voor tegenstrijdig belang. Voor verenigingen gold onder het oude recht een extern werkende tegenstrijdig belangregeling. Hierbij kon de algemene vergadering een of meer personen aanwijzen om de vereniging te vertegenwoordigen in geval van tegenstrijdig belang van een of meer bestuurders of commissarissen. Deze regeling is komen te vervallen.

Regeling per 1 juli 2021

Een bestuurder met een persoonlijk belang dat strijdig is met het belang van de stichting/vereniging mag niet deelnemen aan beraadslaging en besluitvorming. Als hierdoor geen bestuursbesluit kan worden genomen, dan moet de raad van commissarissen – voor zover aanwezig – dit besluit nemen. Als er geen raad van commissarissen is ingesteld, dan neemt bij de vereniging de algemene vergadering het besluit. Bij de stichting, die geen algemene vergadering kent, blijft in dat geval het bestuur bevoegd het besluit te nemen. Het bestuur moet daarbij wel de overwegingen van het besluit schriftelijk vastleggen.

Statuten

Als in de statuten een extern werkende tegenstrijdig belang regeling is opgenomen, dan kan daar vanaf 1 juli 2021 geen beroep meer op worden gedaan.

Belet- en ontstentenis van bestuurders en commissarissen

Stichtingen en verenigingen kenden voor 1 juli 2021 geen wettelijke belet- en ontstentenisregeling. Van ontstentenis is sprake als de bestuurder of commissaris ontbreekt en er een vacature in het bestuur bestaat, bijvoorbeeld door aftreden, ontslag of overlijden. Belet betekent dat de functionaris effectief zijn/haar taak niet kan vervullen, bijvoorbeeld door ziekte of (langdurige) onbereikbaarheid. Er is op dat moment geen vacature, de functionaris maakt immers nog wel deel uit van het bestuur.

Regeling per 1 juli 2021

De statuten moeten voorschriften bevatten over de wijze waarop het bestuur en het toezicht van de stichting/vereniging voorlopig wordt voorzien in geval van ontstentenis en belet van alle bestuurders en commissarissen.

De wet biedt hierbij de mogelijkheid om het begrip belet nader in te vullen. Zo is het mogelijk om tegenstrijdig belang als reden voor belet aan te voeren, zodanig dat de besloten vennootschap in geval van tegenstrijdig belang wordt vertegenwoordigd door een ander dan degene met het tegenstrijdige belang.

Statuten

Bij de eerstvolgende statutenwijziging na 1 juli 2021 moet een belet- en ontstentenis regeling worden opgenomen in de statuten.

Wat nu?

Het is niet verplicht om de statuten van stichtingen of verenigingen direct aan te passen. Dit kan echter in sommige situaties wel aan te raden zijn. Dit om verwarring en onduidelijkheid te voorkomen. Het bestuur blijft immers verantwoordelijk voor de correcte nakoming van de wet.

Wil je meer weten over dit onderwerp, vul dan het formulier bij deze blog in.