Aanvulling op pensioen: de eigen woning
Laatst was ik in gesprek met een kennis die zich zorgen maakte over het pensioen dat hij later gaat krijgen. Hij heeft inmiddels een aardig stuk pensioen opgebouwd, maar zat nogal met de vraag of dit bedrag hem ook 20 jaar na pensioendatum nog in staat zal stellen de dagelijkse boodschappen te doen. De inflatie staat immers ook niet stil. En wat nu als het pensioenfonds niet meer kan uitkeren? En kon hij wellicht nog wel wat anders regelen ter aanvulling?
Zijn zorgen deden mij nadenken over het toch stevige pensioenstelsel dat in Nederland sinds de laatste wereldoorlog is opgebouwd. Dit stelsel gaat er vanuit dat je nadat je stopt met werken een aanzienlijk deel van het besteedbaar inkomen vanuit een pensioenfonds of verzekeraar ontvangt. In sommige landen is het pensioenstelsel minder sterk ontwikkeld. Daar vertrouwt men (naast wellicht een klein pensioentje) op andere bronnen van inkomen om de oudedag te financieren.
Een van de mogelijkheden die men in andere landen gebruikt is het inzetten van de waarde van de eigen woning. Dit gaat er vanuit dat de hypotheek voor de eigen woning is afgelost op het moment dat men met pensioen gaat. Door de huidige aflossingsverplichtingen zal dit in Nederland ook meer en meer de toekomst zijn. Vervolgens kan een consumptieve lening bij een bank worden opgenomen met de eigen woning als onderpand. Dit noemt men ook wel het ‘opeten van de eigen woning’. Het enige verschil met een normale hypotheek is dat de rente niet aftrekbaar is.
Op deze manier heeft hij meer achter de hand dan hij dacht
Maar wat levert dat nu op aan verteerbaar inkomen? Dit zal uiteraard van geval tot geval verschillen. Als we uitgaan van een waarde van de woning van € 300.000 en de mogelijkheid om in stapjes een lening op te nemen tot 50% hiervan, zal dit over 25 jaar uitgesmeerd een extra inkomen van € 6.000 netto per jaar kunnen opleveren. Dit kan wellicht net het verschil zijn tussen een leuk leven of moeten beknibbelen. Zodra men de woning verlaat (bijvoorbeeld door kleiner gaan wonen, opname in een verzorgingstehuis of bij overlijden), gaat deze in de verkoop. Vervolgens wordt uit de verkoopopbrengst dan de schuld aan de bank afgelost. Het overschot kan men dan alsnog uitgeven om van te leven. Ingeval van overlijden komt het restant toe aan de erfgenamen.
Naar ik heb gemerkt, overweegt men in Nederland zelden deze mogelijkheid om het pensioen aan te vullen. Nederlandse banken bieden zo’n ‘opeethypotheek’ ook nauwelijks aan, maar wellicht wijzigt dit in de toekomst. Overigens is het niet nodig voor de lening altijd naar een bank te stappen. Dit is ook mogelijk door opname van een lening bij (de BV van) één van de kinderen, met de woning als zekerheid. Wel lijkt het wenselijk om de lening dan in een notariële akte op te nemen.
De kennis van mij is inmiddels wat gerustgesteld. Op deze manier heeft hij meer achter de hand dan hij dacht.